Tí eru vit so fátæk.

                                        Tí eru vit vorðin so fátæk.


                       
                                                    Alis Jacobsen

Hvat er galið? Hví hava vit ikki ráð til nakað longur, sjálvt um inntøkurnar á sjógvi og landi ikki hava verið hægri enn tað sama. Peningurin røkkur ikki til, hvørki hjá privatum húsarhaldum ella hjá landinum.

Landsbankastjórin.
Landsbankastjórin sigur, at tað skulu bygnaðarbroytingar til. Teir smáu skúlarnir skulu vekk, eitt sjúkrahús, í staðin fyri trý, og rationaliseringar innan almennaøkið og fiskivinnuna.

Hevur landsbankastjórin rætt?
Hesir tankar eru ikki nýggir. Teir hava verið frammi í nøkur ár, og eru eisini í stevnuskránum hjá politiskum flokkum hjá okkum. Men um vit hyggja at, har hesar teoriir eru praktiseraðar, so hava tær onki hjálpt upp á fíggjarligu støðuna.
Í Danmark eru komunurnar lagdar saman í størri eindir. Skúlar og barnagarðar eru niðurlagdir og sjúkrahúsverkið hevur sagt fólk úr starvi.
Fólkalívsfrøðingur er komin til tað niðurstøðu, at nýggja kommunulógin er atvoldin til avfólkingina av útjaðarinum, og annars er fylgjan av hesum miðsavningarpolitikki, saman við skattalættanum til tey ríku, at arbeiðsloysið støðugt veksur.

Fíggjarkreppan.
Støðan er tann sama í øllum vesturheiminum, sum er við at býta um pláss við triðja heimin, sum menningarlond. Skylda verður upp á fíggjarkreppuna, sum byrjaði í USA. Men hví koma fíggjarkreppur? Hvat er ein fíggjarkreppa?

Margrit Kennedy.
Ein, ið kannar og skrivar um búðskapargongdina í okkara tíð, er týska Margrit Kennedy. Hon hevur doktaraheiti í filosofi í almennum- og altjóða viðurskiftum.

Tí kostar alt so nógv.
Margrit skrivar, at uttan mun til um vit hava lán ella ei, so gjalda vit øll rentur alla tíðina. Flestu av okkum gjalda rentur av lánum í húsinum, sum vit búgva í. Handilin, har vit keypa vørurnar, vit brúka, skal gjalda rentur. Farmaskip og bilar, ið koyra vøruna, gjalda rentur, framleiðarin av vøruni hevur eisini rentur at gjalda, og tann, ið skal gjalda allar hesar renturnar, er brúkarin, ið keypir vøruna. Tí gjalda vit nógvar ferðir tað, ið vøran er verd.
Almennir bygningar og íløgur eru eisini gjørd fyri lán, og fiskiskipini eru fíggja við láni.

Gáva frá teimum fátæku til tey ríku.
Átta tíggjundapartar av fólkinum í einum landi hava undirskot av rentunum. Tey gjalda meira rentu enn tey fáa fyri innistandi pening.Tveir tíggjundapartar hava yvirskot av rentum. Tey fáa meira í rentu enn tey gjalda. Yvirskotið hjá hesum svarar til undirskotið hjá hinum átta tíggjundapørtunum. Næstovasti tíggjundaparturin hevur eitt lítið yvirskot, meðan ríkasti tíggjundaparturin av fólkinum fær so at sig alt yvirskotið, ið svarar til tað, ið átta tíggjundapartarnir gjalda.

Peningarenslið steðgar.
Peningur eigur at vera ein tænasta, ið landi letur borgarunum at brúka, til at skifta um vørur og tænastur við. Men her eru vit ikki øll javnt sett. Tey, ið hava meira enn tey brúka, taka rentur frá hinum og koma á henda hátt at eiga meira og meira pening. Tá so allur peningurin er í hondunum á nøkrum fáum, steðgar peningarensli. Tey, ið ongan pening hava, kunnu ikki keypa, og framleiðslan steðgar. Hetta hevur arbeiðsloysi við sær, og ónda ringrásin er í gongd.

Renta av rentu.
Margrit sigur, at rentuskipanin, ið vit hava, við rentu og rentu av rentu, er ein sjúk skipan. Klárar tú ikki at gjalda rentuna so hvørt, so skalt tú gjalda rentu av rentuni, og skuldin veksur við størri og størri ”ferð”, ið kann samanberast við ein krabbameinssvull, ið ikki ber til at lekja. T.v.s. at ongin møguleiki er at sleppa burtur úr skuldabyrðuni, og tú verður bundin at peningastovninum restina av lívinum.

Rentufríur peningur.
Í Danmark finnast peningastovnar: JAK Andelskassar, Felags Sparikassar og fleiri, ið hava sum aðalmál, hvørki at taka ella lata rentur. Hesir vóru stovnaðir í 1930 árunum og hava fingið stóra undirtøku seinastu árini, nú fólk hava mist álitið á vanligu bankarnar. Ein teirra er Andelskassen OIKOS, Nørregade 6, 1 í Keypmannahavn. Áhugavert hevði verið, um stig vórðu tikin til ein slíkan peningastovn í Føroyum. Frágreiðing um skipanina finnast á alnótini undir stavinum J.A.K. og heimasíðuni http://www.jak.dk/.

Peningur eitt amboð.
Vit hoyra ofta, at peningur bara kann brúkast einaferð, men tað er ikki satt. Sleppur peningurin at ferðast frá einum til annan, skapar tað vøkstur í samfelagnum. Tá vit lata peningin frá okkum, halda vit okkum hava mist hann, men havi eg keypt mjólk, so fær bóndin peningin, og kann so víðari fyri vunnan pening keypa sær aðrar vørur og tænastur o.s.v. Oftari peningurin skiftir hendur, størri verður virksemi og minni arbeiðsloysi.

Roknistykkið gongur ikki upp.
Okkara peningaskipan við lønum, skatti, mvg, vinningsbýti og rentum ger, at samfelagsroknistykkið ikki gongur upp. Hjá stórum parti av lønmóttakarum røkkur ikki til, hvussu tey royna, tað ber snøgt sagt ikki til, og hjá landinum er líka ringt. Tey, ið hava sett seg á peningin, halda fast í hann og duga væl at fáa sínar politikkarar framat. Eisini teir sokallaðu arbeiðaraflokkarnir duga ofta ikki at síggja aðrar loysnir og møguleikar, enn orðini hjá Landsbankastjóranum,, sparing og rationalisering.

Lond seta seg í skuld.
Peningarensli skuldi, sum sagt, verið ein tænasta frá landinum til fólki, men londini, ið hava somu samfelagsskipa sum vit, hava onga stýring á hesum viðurskiftum. Ein orsøk er, at tá londini ikki fáa nokk í landskassan til ásettu útreiðslurnar, taka tey lán frá bankum og fíggjingarstovnum. Hesir eru altíð grammir at lána til lond, tí tað verður mett sum tryggastu útlánini. Um rentan hækkar ella aðrir trupuleikar eru, so kann landið bara krevja meira inn í skatti.
Tá kreppurnar so koma, orsaka av, at peningarensli steðgar upp, yvirframleiðslu og ov stórari rentubyrðu, so krevja hesir bankar at landið, ið skyldar teimum pening, sker niður almennar útreiðslur. Sparingar á øllum økjum, og í síðsta enda koma IMF og Heimsbankin, sum ovasti mynduleiki.

Heimsbankin.
Heimsbankin hevur til endamáls at tryggja áhugamálini hjá verðandi peningaskipan, stóru peningastovnunum og teimun fólkum, ið eiga so at siga allan peningin í heiminum. Dømi Grikkaland: Tey múgvandi í Grikkalandi, ið samstundis ráða yvir fjøllmiðlunum, hava lopið út í orð, at grikkar eru dovnir og ikki tíma at arbeiða. Sannleikin er, at privata vinnan í Grikkalandi ikki hevur siðvenju at gjalda skatt. Ongin politikkari hevur higartil megna, at fáa hesi at gjalda skatt. Landið hevur tikið nógv lán og selt lánsbrøv til at fíggja til dømis hernaðarútgerð, keypt í Týsklandi. Nú, tá landið ikki klárar at gjalda, fær arbeiðandi fólki skylduna, stjørnin fær boð frá EU og IMF um at spara. Fólk liggja á gøtunum og doyggja í armóð og hungri, men størsti trupuleikin, vit hoyra um, er at euran er í vanda.

Effektivt arbeiði.
Bernard Lietaer professari í fíggjarfrøði og fyrrverðandi sentrabankastjóri í belgiska sentralbankanum, sigur í bókini ”Fremtidens penge”: at ár 1800 arb. 80% av fólkunum í USA í landbúnaðinum, í 1900 48 %, í 1950 11% og í dag 3%, og hesi 3% framleiða mjøl til alt USA og ein stóran part av heiminum.


Um 30 ár verða 2% av samlaðu arbeiðsmegini, sum er í heiminum í dag, før fyri at framleiða allar vørur, ið brúk verður fyri. Hvat skulu hini 98% gera?

Peningurin er ikki har, ið brúk er fyri honum.
Henda gongdin er eisini hjá okkum, eins og í øllum vesturheiminum. Tí er tað ímóti øllum logikki, at spara innan almennar tænastu so sum barnaansing, skúlar, sjúkra-, og eldrarøkt. Trupuleikin er bara, at peningurin ikki er har, ið tað er brúk fyri honum. Peningurin ferðast runt allan knøttin, har hann, sum krabbameinssvullurin vil vaksa, hann vil hava meira rentu og meira profit.

Komplimenterur peningur.
Bernard Lietaer mælir til at loysa kreppun, við at gera eina peningaskipan við síðuna av tí gomlu skipanini. Fleiri royndir eru, har lokal fólk og politikkarar hava sett annað slag av peningi, enn vanliga góðkenda peningin, í umfar.
Best kenda dømi er býurin Wørgl í Eysturríki. Fyri at basa ringasta arbeiðsloysinum í 1932-1933 fekk borgarstjórin í býnum handilsfólkið at ganga við til at brúka serligar schllings. Prentaðir vóru 5000 schillings, ið býráðið brúkti sum útgjald til lønir. Fyri henda pening lat býurin gera vegarbeiði, byggja brýr, og aðrar almannar tænastur.
Tiltakið eyðnaðist so væl, at aðrir býir vildu hava somu skipan. Men tá blivu etableraðu bankarnir bangnir, og fingu politikkararnar, at steðga tiltakinum við lóg. Í Føroyum kenna vit til komplimentera peningaskipan frá Kjølbro í Klaksvík undir seinna heimbardaga.

Bankaskipan uttan rentur og vinningsbýti.
Føroyar eru í donsku peningaskipanini við donsku krónuni. I Danmark er lógarforboð fyri at gera annan pening. Men lógir kunnu broytast. Bæði í Danmark og í Týsklandi arbeiða fíggjarfrøðingar og bólkar fyri at fáa broytt hesi viðurskifti, men tað krevur, at valdir verða politikkarar, ið taka undir við sjónarmiðinum. Í Svejs eru tvey sløg av peningi, so har er loyvt at hava fleiri peningaskipanir.
Lív er í gomlu rørsluni aftanfyri JAK í Danmark og har er loyvt at hava anpartapeningastovnar, ið umsita lønir og pening hjá fólki fyri eitt lítið avgjald til umsitingarútreiðslur. Í peningastovnum hjá ”Landsforeningen J.A.K.” er í dag møguligt at hava netbankaskipan og kontokort(visa-kort).
Tá hesir stovnar eru loyvdir í Danmark, skuldu teir eisini verið loyvdir í Føroyum?

Hvat vilja vit?
Tá tað bert er brúk fyri einum lítlu brøkparti av arbeiðsmegini, til at framleiða tað okkum tørvar til at liva, hvør er so logikkurin við at spara og siga alment lønt fólk úr starvi?
Vit eiga heldur at siga, hvat hava vit brúk fyri? Hvat skulu vit seta fólk at gera, og hvat ynskja fólk sjálvi. Lat okkum geva teimum, ið ansa og hjúkla um tey gomlu, góðar umstøður. Gevi lærarunum frið og nógvar tímar, til at taka sær væl av næmingunum. Seti nógvar pedagogar í vøggustovur og barnagarðar, so tey hava tíð, til at taka sær av og tosa við hvørt barnið. Set nevndir í smábygdunum, sum skulu gera uppskot um, hvørja framtíð tey hugsa sær fyri bygdina. Lat okkum útbyggja fróðskaparsetri, við fleiri lærugreinum. Skapa eitt spennandi granskingarumhvørvið. Skuldu vit ikki veri frammalaga, við gransking í grønari orku? Orkan flygur um oyruni á okkum, fara vit út um dyrnar og alda og streymur tróta ikki. Lat okkum stuðla films- og øllum øðrum listagreinum. Firðir, dalar og fjøll eru til reiðar, sum partur av leiktjøldunum.
Alt hetta ber til, um vit fáa broytt skipanina við rentu og rentu av rentu, ella kanska við komplimenterari ella alternativari peningaskipan.


Alis Jacobsen, lærari, Haldórsvík


Bloggur: http://www.landaskil.blogspot.com/
Teldupostadr: faroesound@kallnet.fo

Í menniskjum góðum tokki.

                            Skommina eiga tey stýrandi.

 Hesa greinina skrivaði eg fyri tveimum árum síðani. Sum skilst av umsóknunum til "Í menniskja góðum tokki", er støðan hjá einum parti av Føroya fólki ikki blivin betri. Eg sum væntaði, at "Jóna Mortensen" fór at gera munin? Hennara hjartað bankar fyri teimum gomlu og veiku, men kanska var tað mest áðrenn valið. Sum partur av samgonguni, hevur hon sín part av ábyrgdini. 

 Til teirra, sum ikki fáa endarnar at røkka saman: Tey skulu vita, at skommin ikki er teirra. Skommina eiga tey, sum stýra.

Eitt orðatak sigur, at tú kanst síggja hvussu gott eitt land er stýrt á, hvussu tey taka sær av teimum veikastu.


                               Niðurgerandi neyðhjálp.
Í menniskjum góðum tokki er ein niðurgerandi neyðhjálp. Ikki fyri tey, sum søkja og taka ímóti hjálpini. Tey skulu sjálvandi taka ímóti allari hjálp, tey kunnu fáa. Tey hava onki annað val. Men fyri okkara lítla land er tað tekin um vánaliga stýring ella tilvitaðan politikk, skattalættar, til teirra, ið hava nokk frammanundan?  
So fátækt er landið ikki, at tað er neyðugt, at ein partur av fólkinum skal liva sum biddarar.

Tað er ikki lætt, at verða illa fyri í dag. Allar fastar útreiðslur verða kravdar inn gjøgnum hóttanarbrøv. Um tú ikki betalir innan tann og tann dagin, fært tú straff-rentur, og verður enn verri fyri. Tí koma allar rokningar fram um mat o.a., og vanlig fólk kunnu ikki, sum partafeløg, bara fara av knóranum, og so byrja aftur við nýggjum navni.

                          Barnaverndin eigur at hjálpa.
Tá kreppan var í nítiárunum, vóru eisini nógvar barnafamiljur í neyð. Tá kom fram í fjølmiðlunum, at barnaverndirnar eiga at hjálpa barnafamiljum, ið ikki hava nokk at liva av. Kanska er her tørvur á upplýsing  og rættarhjálp heldur enn "biddarastuðli"?

         Í menniskjum góðum tokki. (Skrivað 1. des 2011)

                                

                                           

Tey, ið eiga nógvan pening, meira enn tey flestu, hava ofta eina ringa samvitsku, sum tey royna at verja seg ímóti. T.d. við at siga, at Gud hevur givið teimum serligar gávur, tey hava duga so væl at handla, selja, lána pening út fyri rentur ella at spekulerað í arbeiðinum hjá øðrum fólkum.

Sum ein aldargamal lívsvísdómur sigur, og sum tað stendur í Bíbliuni og nógvum øðrum bókmentum, so verður tú ikki eyðnuríkur av, at eiga nógvan pening.

Í londum við stórum stættarmuni, sum t.d. USA, er siðvenja, at tey, ið eru væl fyri, gera ”eitt stórt ” sjálvboði arbeiði, við at hjálpa teimum fátæku. Á henda hátt hjálpa tey upp á sína egnu ringu samvitsku, og fáa eitt annað ”innihald” í lívið, enn tey ting, ið tey kunnu keypa fyri pening.

Hetta krevur sum sagt, at øll í landinum ikki eru líka væl fyri, og at ein partur er, ið hevur tørv á hesi hjálp.

Eftir tí, ið sagt var á Føroya Løgtingið mikudagin, av løgmanni, Jenis av Rana o.ø., so góðtekur ráðandi samgongan ikki, at Føroyar gerast eitt slíkt samfelag við stórum stættarmuni. Hetta var verri enn at hoyra fólki við kenning, tá realitetssansurin hvørvur.

Í morgun var ein onnur søga at hoyra í útvarpinum. Ein realistisk søga, ið sigur, at ikki allar familjur í Føroyum eiga pening at halda jól fyri. Ongin matur, ongar jólagávur og ongi jólaklæði. Hetta ljóðar ikki, sum talan er um sama landið, sum Kaj Leo løgmaður tosaði um í gjár.

Nú er at vóna, at tey, ið hava sett seg á peningin hjá Føroya landi, hava nóg ringa samvitsku, so tey sleppa nøkrum oyrum til tiltakið ”Í menniskjum góður tokki.”

Vandamikil politikkur.

                                  Asosiala nýliberalisman í Løgtinginum.

 Nýliberalisman sigur skattalætta til tey ríku, so tey kunnu gera íløgur, og samfelagið fær fleiri arbeiðspláss.
Hetta er roynt í ólukkumáta í Evropu og UAS. Arbeiðaplássini koma bara ikki.
Tvørturímóti, arbeiðsloysið veksur. Tá nøkur fá hava allan peningin, hendir tað, at alt steðgar upp.
Sum vant, so leypa vit, við bindi fyri eygunum, á bláman aftaná hinum.

Hugdi eftir tingfólkum í SVF í morgum. Lygnirnar flugu gjøgnum luftina. T.d. at ongin stættarmunur er í Føroyum? Hvørji eru so tey á niðastu rók, ið tosað verðu um???

Ov dýrt at flúgva við Atlantic Airways

                                     

Ov dýrt at kom heim.

Nøkur viðurskifti gera, at tað er tungt at búgva í Føroyum.

Til dømis hevði Føroyar verið eitt betri land at liva í, um ferðaseðilin við Atlantic Airways ikki var so dýrur.
Í áttatiárunum fekk føroya fólk sítt egna flogfelag. Tað vóru vit errin av.

Nýliberalistiska ráki, sum eisini ger um seg í Føroyum , hevur havt við sær, at partur av Atlantic Airways bleiv privatiseraður. Nú er støðan hvørki fuglur ella fiskur, men fyri tann, ið skal ferðast er eitt, ið telur, tað er prísurin á ferðaseðlunum.

Nógv lesandi hava ikki ráð at koma heim at halda jól. Hvaðani skulu tey fáa tær út við 4000 kr, sum er minsti prísur fyri ferðina?

Skulu tvey av húsinum, at vitja ommu-, abbabørn t.d. so skulu 6-8000 kr á borðið.

Um ein tónleikari ella annar íverksetari skal til annað land í arbeiðsørindum, er prísurin á ferðaseðilinum úr Føroyum stórsta forðingin.

Tað kostar minni at ferðast úr Danmark til USA, enn tað kostar til Føroyar.

Áðrenn nýliberalismuna var ein regla, sum segði, at tey samfelagsmál, ið ikki góðu yvirskot, skuldi landið gjalda fyri.

Um løgtingið setti ein fastan rímiligan prís fyri ferðaseðlarnar Føroyar-útheimurin, og landið betalti munin, so kom tað landinum til góðar á mangan hátt.

Tey ungu vitjaðu oftari heim, betri samband var við skylfólk uttanlands og ikki minst, tað hevði borið til hjá ungum íverksetarum at búgva í Føroyum..

Tað hevði gjørt Føroyar til eitt betri land at liva ì.

Sådan bekæmpes fattigdom

Public Alis Jacobsen

BIEN - Basic Income Earth Network



Siden jeg var en lille pige har jeg vidst, at jeg skulle have en uddannelse, et arbejde og en fast løn. Da jeg var 23 år, var jeg færdiguddannet folkeskolelærer. Jeg var lærer på prøve i to år og derefter tjenestemandsansat lærer,  indtil jeg gik på pension for et år siden.
Jeg har været meget glad for mit arbejde som lærer, men nyder i dag, nu jeg er 62 år gammel, ikke at skulle tænke på at være forberedt til undervisningen i morgen, og nu er det mine egne børn og barnebarn, der har førsteprioritet, og det vigtigste, pengene kommer  ind på kontoen hver måned.
Jeg tænker ofte på dem, der ikke har samme sikre indkomst, som jeg har havt hele mit liv. Derfor går jeg 100% ind for borgerløn eller basisindkomst til alle samfudsets medllemer.

Jeg har kopieret en artikel, som viser hvilken positiv virkning basisløn har på mennesker og samfubnd.
Artikelen  stod på facebooksiden:

BIEN Danmark - borgerløn, basisindkomst,
Per Sørensen

Ebbe Lauridsen skrev i Kristeligt Dagblad:



Sådan bekæmpes fattigdom

...

Dansk udviklingsbistand skal fokusere mere på vækst i den private sektor. Det vil Søren Pind sikkert ikke ændre meget på. Men han kan nu få mulighed for at sætte sit eget præg på udviklingspolitikken. Her er en ide til fri afbenyttelse.



I Namibia har man – som første land i verden – gennemført et forsøg med uddeling af betingelsesløs basis indkomst i et lokalområde i Otjivero-Omitara, ca. 100 kilometres øst for Windhoek.



Dette område var stærkt ramt af arbejdsløshed, sult og fattigdom. De fleste indbyggere havde slået sig ned der, fordi de ikke havde andre steder at tage hen.



Introduktionen af basisindkomst skabte nyt håb og tro på fremtiden. Projektet blev ledet af en lokal komite på 18 medlemmer, der kunne støtte og rådgive modtagerne af basisindkomst



Man startede i juli 2007 med at uddele 100 N$ pr måned til alle registrerede indbyggere. Pengene blev givet uden betingelser, og ideen blev derfor fulgt med bange anelser. Ville folk drikke pengene op, ville de blive dovne og ugidelige? Der var mange bekymrede røster mod ideen, men de er nu efter godt og vel to år blevet gjort til skamme.



Der skete nemlig det, at folk fik nyt mod på livet og selv gik i gang med at skabe yderligere indkomst ved at skaffe sig lønarbejde, ved at starte egen virksomhed eller ved at øge deres produktion af egne fødevarer.



Da forsøget startede, lå 76% af befolkningen under den officielle fattigdomsgrænse. Dette tal blev halveret på bare et år. Den private gæld blev mindsket og opsparingen steg. Kriminaliteten faldt drastisk med over 40 procent. Folk fik råd til at sende deres børn i skole, og skolegangen steg fra ca 50% til 90% af alle børn.



Økonomien voksede og flere blev i stand til at forsørge sig selv. Samtidig faldt børndedødelighed og fejlernæring. For kvinder har basisindkomsten betydet mindre afhængighed af mænd og et fald i prostitutionen



Projektet blev finansieret af en række kirkelige og sociale NGO-er i Namibia samlet i The BIG Coalition bestående af Council of Churches (CCN), the Namibian Union of Namibian Workers (NUNW), the Namibian NGO Forum (NANGOF) og the Namibian Network of AIDS Service Organisations (NANASO)



Rapporten fra forsøget kan hentes her:

http://www.bignam.org/Publications/BIG_Assessment_report_08b.pdf

Skattur og mvg

                                      Ein gomul pláta
Svar til mín:

Alis, orsøkin til at samfelagið hevur so høgt skattatrýst er, at tann almenni sektorurin er alt ov stórur. Gaman í at hava stovnar sum skulu hjálpa okkara landsmonnum og trygdarnet skal verða undir okkara veiku, men trupuleikin er bara at ø...ll játtanin fer til umsiting ! Tað verur lítið og onki eftir til tann ið hevur tørv á teim almennu tænastunum. Tað sita stjóran og leiðarar á nærum hvørjum stóli, og hettar kostar D`YRT. Tað skal rekast sum ein privat fyritøka. Tá MÀ tað geva yvirskot.

                                            Okkurt er galið?

Svar

Eg eri púra samd við tær í, at skattatrýstið og mvg´ið er alt ov høgt.
Dømi:
Mín løn um mðr...............................20000 kr
skattur 40 pct,...................................8000 kr
eftir at brúka....................................12000 kr
20 pct. í mvg.....................................2400 kr. av øllum eg keypi
Verunlig løn...................................... 9600kr


Um vit ganga út frá bruttulønini hjá mær, og eg skal gjalda eina rokning upp á handverkaraarbeiði/løn 2000 kr + mvg.
So verður rokningin..................................2500 kr.
Handverkarin letur landkassanum mvg´ið..... 500 kr
og av restini   .............................................. 2000 kr
skal hann gjalda skatt 40 pct,   ......................800 kr


Hann hevur eftir ........................................1200 kr.


Hann keypir fyri henda pening,
landkassin fær mvg 20 pct.... ....................... 240 kr


Hann fekk vørur fyri................................... 960 kr.


Fyri at gjalda 2500 kr skuldi eg brúka 3500 kr av míni bruttuløn,
og av hesum peningi hevur handverkarin 960 kr eftir til sín sjálvs. 


                 Borgarligir flokkar duga verri at umsita.
Borgarligu flokkarnir siga altíð, at teir sosialu flokkarnir, duga ikki at umsita landsins pening. Í morgun hoyrdi eg eina sending, um eina kanning, sum ein týskur fíggjarfrøðingur hevur gjørt um hetta evni. Kanningin vísti, at borgarligu flokkarnir brúka líka nógvan og enn meira pening, enn teir sokallaðu sosialu flokkarnir gera, tá teir koma til ræði, so tað kann næstan gera tað sama, hvat sagt verður áðrenn val.
Tað var eisini meðan Jógvan Sundstein, fyri fólkaflokkin, var fíggjarmálaráðharri, at mvg´ið varð innført í Føroyum.

Teir borgarligu í Danmark ætlaðu eisini at minka umsitingina, men teir hava innført so nógv kontroll, og meira kontroll, meira umsiting.

Viðvíkjandi almenna sektorinum: sum eg havi víst við mínum roknistykki, so fær landskassin meira enn helvtina aftur, av tí alment lønt fáa í løn.
Um tað verður trekt av, so eru almennu útreiðslurnar munandi minni, enn fíggjarlógin vísir.

                                 Peningarensli í vanda.
Peningur er ein genial uppfinning, sum ger tað møguligt hjá okkum, at keypa tænastur og vørur frá hvørjum øðrum. Men fyri at vit kunnu gera tað, ber ikki til, at skipanin loyvir, at peningarensli steðgar upp. Onkur samanber tað við blóðið í kroppinum. Tað flytur neyðugu evnini, har tað er brúk fyri teimum. Um alt blóðið endar í einum staði, so steðgar alt upp.
Viðvíkjandi peningaskipanini merkir hetta, at stórur munur verður millum rík og fátæk, og ein lítil samfelagsbólku leggur seg á stórsta partin av peninginum .
Hetta er størsti trupuleikin í Vesturheiminum í dag.

Komplimenterar peningaskipanir hava stóran áhuga.
Fleiri arbeiðsloysisøki eksperimentera við tí tey kalla, komplimenter peningaskipan. Har gera tey lokalan pening, sum tey so brúka á staðnum, og fáa á henda hátt gongd í handil og tænastur.

Okkara skipan við skatti og mvg hjálpir ikki upp á peningarensli. Kanska kom líka nógv í landskassan, um mvg´ið var t.d. 15-10 pct. So sluppu pengarnir at skifta hendur fleiri ferðir, og fleiri fingu gleði av teimum, áðrenn teir endaðu aftur í landskassanum.

Áhugaverdur lesnaður um evni://www.margritkennedy.de                        

Fólkatingsvalið

                                                     
                                                       Fólkatingsvalið 2011

Ø besti bókstavur til bæði stór og smá.

                                                        

Eri stødd í Danmark, so eg havi ikki rættuliga fylgt við valstríðnum í Føroyum og havi ikki gjørt mær ómak, at velja við brævatkvøðu. Men eg fari at fylgja betri við til Løgtingsvalið og vita, um nakar politikkari finst, sum ikki er heilavaskaður av nýliberalismuni, ið er við ella longu hevur koyrt allan vesturheimin á húsagang.

Mítt svar til ein ungan yvrigan fólkaflokksmann:

 

Síggi ikki tann stóra munin á flokkunum. Allir eru heilavaskaðir til nýliberalismuna, ættað frá Reagan og Tacher.

Tá nakað alment riggar, skal tað privatiserast, so tey, ið eiga ov nógvan pening kunnu fáa enn meira.

Endamálið er vinningsbýti til partaeigararnar, so dýrari verður hjá brúkarunum. Vinningsbýti heldur enn viðlíkahald. Onki vinningsbýti, so fer fyritøkan á heysin, og so má byrjast av nýggjum.

Dømi: Føroya Tele, Atlantic Airways, Føroya Banki, Føroya Lívstrygging, Tryggingarfelag Føroyar v.m.

Ragnar skrivar:

                                                       Ragnar Í Vík

Fíggjarpolitikkur/peningaskipan

Løgi at ongin av okkara fíggjarfrøðingum, tora ella vilja seta ? við verandi fíggjarpolitikk/peningaskipan ? Karl Marx segði, at kreppur fóru at koma, og fyri hvørja ferð tær komu, blivu tær verri og verri.

At ríkidømi samlast á farri hendur, til tað bert... eru nøkur fá ið eiga alt.

Væl riknir bankar fara rabundus, fólk sum hava svara hvørjum sítt, verða rikin frá húsi og heimi.

Bankastjórin verður loystur úr starvi, ella sigur seg frá av persónligum orsøkum og fær eina fráfaringarløn, ið er frá 4 millión kr upp til 15 milliónir kr, alt eftir hvør avtala er gjørd framman undan.

Hvar er tann fjórða statsmaktin?

Eftir: Ragnar Í Vík

Kringvarpsgjaldið

                            
                               Kringvarpsgjaldið órógvar.

                                                    


Á facebook er ein bólkur, ið nevnist, VEKK VIÐ KRINGVARPSGJALDINUM
Eru vit eitt fólk, so skulu vit hava bæði eitt alment útvarp og eitt alment sjónvarp, og vit mugu gjalda tað, tað kostar.
Men tað skuldi veri óneyðugt, at kravt kringvarpsgjaldið inn á henda destruktiva hátt, sum gjørt verður í løtuni.
At fáa eina rokning upp á 2000 kr tvær ferðir um árið, kann kennast sera tungt hjá nógvum. Um nú bert 3000 kr eru eftir av mánaðarlønuni, tá alt annað er goldið, so er ikki nógvur matur á borðið hesar báðar mánaðarnar.

                                             Vilja avtaka KVF
Á skrivingini inni á facebook sæst, at kringvarpsgjaldið fær fólk at venda sær ímóti almenna sjónvarpinum. Onkur vil hava KVF avtikið, tí privatu miðlarnir og útlendskur rásirnar eru nokk. Hetta taki eg ikki undir við.

Privatir miðlar hava ofta ávís hugmyndafrøðilig endamál, ella kann endamálið verða at vinna pening. Tey hava ikki skyldu til at verða óheft, at lýsa evni frá fleiri síðum.

Í Føroyum eru útvarp, sjónvarp og bløð, sum umboða átrúarligar bólkar. Hesi kunnu sjálvandi bera viðkomandi tíðindi, men tey kunnu á ongan hátt koma í staðin fyri almenna kringvarpið, og eiga eftir mínum tykki ikki at fáa nakra almennan stuðul, sum onkutíð hevur verið borið upp á mál.

Vit, sum ikki taka undir við teirra sjónarmiðum, eiga ikki at verða noydd til at hyggja og lurta eftir hesum miðlum ella at gjalda til teirra.
”Public service” tænastuna eigur ein óheftur stovnur, at taka sær av.

                                         
                               Almenna tænastan (Public service).
Almenna kringvarpið hevur skyldur at røkja. Tað skal verða óheft av politiskum og átrúnarligum sjónarmiðum, skal verða upplýsandi, og lýsa mál frá ymiskum sjónarhornum. Hesi krøv kunnu vit ikki seta til privatu miðlarnar.

Vit kunnu kjakast um, um almennu miðlarnir liva upp til hetta endamál. Tað verður ikki altíð gjørt, men tá tað er okkara miðil, hava vit rætt til, og eftir mínum tykki eisini skyldu til, at seta krøv, koma við atfinningum, viðmerkingum, leiðbeiningum og viðurkenning, tá tað er uppiborðið.


                               Kringvarpsgjaldið á fíggjarlógina
Um kringvarpsgjaldið var býtt millum allar løntakarar, so hevði gjaldið verið nakað minni fyri tey strongdu húskini.
Tað eru politikkararnir, ið hava ábyrgdina av hesum. Hevði gjaldið verið kravt inn gjøgnum skattin, hevði tað ikki kenst sum ein so stór byrða.
Brúkaragjøld verða brúkt av politikkarunum, til at fyrigygla okkum, at vit gjalda minni í skatti. Fyri vanliga lønmóttakaran verður altíð sera tungt at liva, har nógv brúkaragjøld eru, og hesi seta stórar forðingar fyri, hvat tey við tí minnu inntøkuni, hava ráð til.


                                         Tænasta ella hóttan.
Kringvarpið eigur, sum sagt, at verða ein tænasta til fólkið. Men politikkararnir sleppa sær undan at siga orðini, at best, bíligast og lættast var, um Kringvarpið var á fíggjarlógini. So kundi gjaldstovan ómakaleyst flutt KVF peningin, og tey skuldu ikki brúkt orku og pening upp á innkrevnjingina.

Teir lata trupuleikan til kringvarpsleiðsluna, sum skal krevja peningin inn, og her er ongin bøn.
Í rokningini stendur hóttanin: Eigur at verða goldið 10-02-11. Eftir nevnda dag verða 125,00 kr lagdar afturat. Og so tær moraliserandi lýsingarnar, sum vit øll skulu plágast við,  og í síðsta enda verða fólk stevnd og gjørd lógbrótarar, orsaka av eini fjákutari innkrevjingarskipan.


Innkrevjingarhátturin av kringvarpsgjaldinum er ikki við til at gera Føroyar til eitt gott land at liva í.



Er nakar politikkari ella politiskur flokkur, sum dugir at síggja fyrimunin, ið tað hevði havt fyri brúkaran, um sjónvarpsgjaldið varð goldið gjøgnum skattin?

Leikluturin hjá íslendsku politikarunum í fíggjarkreppuni.

Fíggjarfúrstar

Ekspantiónsvíkingar- íslendskir kapitalistar.

Einar Már er bæði speiskur og harmur um lívið hjá nevndu monnum.
Teir keyptu seg inn í partafeløg, fingu meirilutan og yvirtóku leiðsluna, niðurskrivaðu virðini, so uppruðnaligu parta- eigararnir mistu síni virði.
Teir seldu feløgini sínámillum, og yvirtóku á henda hátt uppruðnaligu virðini. Rætta orðið skuldi verið stuldur, men tá alt er gjørt innan lógarinnar karmar, ber ikki til at brúka hetta orðið.
Fleiri av hesum gørpum standa á listum yvir ríkastu fólk í heiminum.

Ávaring ella øvundsjúka.

Tá funnist verður at, um onkur hevur ov nógv av peningi, verður ofta sagt, at tey, ið finnast at, eru øvundsjúk. Soleiðis var eisini í Íslandi.
Fleiri ávaringar vóru um, at tað fór at enda galið; men teir stýrandi og fíggjarfúrstarnir svaraðu aftur, at tey atfinningarsomu vóru fongd við einari øvundsjúkuíløgu. Her hjálptu ongar ávaringar. Hetta minnir meg um Føroyar í áttatiárunum.

Lógligt og ómoralskt, ymiskir leiklutir.

Altingið

Hvussu kundi alt hetta bera til? Hvør hevur ábyrgdina? Eru tað politikkarnir, ið gera lógirnar, ella eru tað einstøku persónarnir? Ein týdningarmikil persónur í hesum leiki í Íslandi er Hannes Hólmstein Gissurarson

Hannes Hólmstein Gissurarson

Hannes er professari í statsvísund við ”Háskúla Íslands”, og rithøvundur til bókina: Hvussu Ísland verður heimsins ríkasta land. Hann hevur sitið í stjørnini í Tjóðbankanum, og var høgra hond hja David Oddsson, tá nýliberalisman skuldi setast í verk og bankarnir privatiserast.
Lærusveinarnir hjá Hannesi eru ungir liberalistar, ið allir líkjast og hava somu sjónarmið. Nógvir av teimu hava høg størv í Íslandi.

                                    Politikkarar við týðandi leiklutum:

 

                                                       David Oddsson

David Oddsson, konservativur politikkari fyri Sjálfstæðisflokkin. Hann hevur verið borgarstjóri, altingspolitikkari, forsætismálaráðharri frá 1991-2004 og uttanríkisráðharri 2004-2005. Í 2005 fór hann í starv sum stjóri ì Íslandska Tjóðbankanum og var har, til hann varð noyddur at leggja frá sær í 2009.
Tað var í 2002, meðan David Oddsson var forsætismálaráðharri, og Valgerður Sverrisdóttir úr Framsóknarflokkinum var ráðharri fyri bankaverkinum, at bankarnir blivu privatiseraðir. Eftir teirra sjónarmiði skuldi hetta verða stórsta frambrot í Íslands søgu.

   

                                                 Valgerður Sverrisdóttir


Men søgugongdin varð ein onnur. Privatiseringin førdi til undirgang. Ein grund til, at tað endaði so galið, var at tey gloymdu at gera reglur fyri virksemi hjá bankunum. Bankar og vinnulív skuldu gera sínar reglur sjálvi, tí tað høvdu tey best skil fyri.
Men heldur ikki hetta vísti seg at halda. Bankaleiðslurnar høvdu ov fríðar teymar, lántu ov nógvan pening út, og fólk kláraðu ikki at gjalda aftur. Banakrnir, ið vóru privatiseraðir vóru, Landsbankin, Glitnir og Kaupting

                                                     Geir Haarde

Geir Haarde var formaður í Sjálfstæðisflokkin síðani 2005 og forsætisálaráðharri frá 2006,  til hann varð noyddur frá í 2009. Hansara meining var, at kreppan onki beinleiðis hevði við Ísland at gera, men var ein partur av heimskreppuni, ið onki kund gerast við.

                                                           Alþýðuflokkurinn

                                                 Javnaðarflokkurin- Samfylkingin
Einar Már greiðir frá hvussu javnaðarpolitikkararnir eru glidnir fra vinstru til høgru. Tað hendi ein broyting í hugunnarháttinum. Ongin munur skuldi longur vera á vinstru og høgru. Arbeiðararørslan viknaði, og orð sum solidaritetur, samanhald sigast ikki at vera neyðug longur. Hetta hevur havt við sær, at nýliberalistarnir hava kunna týggjað sær sum teir vildu, uttan mótstøðu frá eini sterkari arbeiðararørslu.

                                             Ingibjörg Sólrún Gísladóttir.

Í 2007 fór Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, úr Samfylkíngini, í stjørn saman við Geir Haaarde, hann sum forsætisráðharri og hon uttanríkisráðharri. Fíggjarfúrstarnir settu, uttan nakra politiska mótstøðu, dagsskránna.
Tá so luftkastellurnar skramblaðu saman, var tað hvørki Geir Haaarde ella Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, sum iðraðu seg ella tóku ábyrgd av tí, ið var farið fram.
Tey høvdu ongar ætlanir um at leggja frá sær, men tað fann fólkið seg ikki í. Endin var, at tey søgdu seg frá vegna sjúku. Hetta var í mai 2009.



Lærarar og skúli. Ískoyti í eitt kjak á facebook.

                                                Nógv skal lærast


Hetta kjakið er ov nógv um lærararnar, sum persónar. Spurningurin er, hvønn skúla vilja vit hava, og hvørjar uppgávur hevur lærarin. Eg havi verið lærari í 38 ár og arbeitt saman við nógvum sera dugnaligum lærarum, og sum gera sær stóran ómak og leggja nógva orku í arbeiðið. Tað er altíð onkrum, sum til ber at finnast at, men tað má verða uppgávan hjá leiðslunum.

Nógv er sagt um PISA, og nógvir granskarar siga, at hon ikki heldur vísundaliga. Eitt dugir Niels Egelund væl, tað er at fáa umtalu í fjøllmiðlunum. Fyrsta PISA-kanningin í Føroyum var eitt sniðálop. Lærarar sluppu ikki at greiða næmingunum frá hvat skuldi fara fram, og næmingar fingu boð um, at tað hetta var bara ein ”forprøvi”, og kom ikki at standa nakrastaðni.

Eg havi gingið til fyrilestrar hjá Kaj Spelling á Danmarks Lærerhøjskole. Hann var professari í t.d. intelligensmátingum. Hann segði, at ikki bar til at samanbera fólk úr ymiskum mentaðum. Eg dugi ikki at síggja endamálið við, at øll lond (OECD) í heiminum skulu upp til somu roynd. Vit hava fyrr havt, og hava aftur nú landsroyndir í Føroyum, og hvørt ár eru næmingar til roynd í 9. og 10. flokki, so væl ber til hjá mynduleikunum at kenna støðið.

Tað hevði sjálvandi verið nógv lættari, at verið lærari, um næmingar vóru býttir upp eftir evnum. So fórt tú bara inn í flokkin, helt fyrilestur og alt gekk kanska sum smurt?

Vit mennsikju eru fødd við ymiskum evnum og í ymisk umhvørvi. Í einum skúlaflokki eru 24 næmingar. Tað kann samanberast við at dirigera einum orkestri, at fáa hesi ymisku 24 individini at virka, læra og arbeiða saman. Tað ger tað spennandi at vera lærari. Væl ber til at differentiera gjøgnum næmingalagaða undirvísing. Hetta krevur meira av læraranum, enn tann homogeni flokkurin, men vit fáa næmingar við størri sjónarringi og størri sosialum førleika.

Waylon Jennings: Lív og lagna - 3. partur Oddbjørn Váglíð skrivar

Waylon Jennings

                                                 Liðugur í Nashville
Tónleikaumhvørvið í Nashville vildi ikki vita av hesum nýggja manninum, við longum hári og skeggi, og Waylon slapp ikki at spæla til konsertir har. Hann leitaði sær tí til Las Vegas at upptraðka. Tað var á eini tílíkari konserferð, at hann sat á hotelkamarinum og byrjaði upp á sangin ”Good Hearted Woman”, men hann fekk ikki sangin lidnan. Íblástur til sangin var Tina Turner. Møguliga hava Ike og Tina verið á konsertferð í Las Vegas um hetta mundi, og Waylon er komin at kenna teirra buldrasliga hjúnarlag.

                                  Willie Nelson eisini úr Nashville

Willie Nelson var eisini flýddur úr Nashville um hetta mundi. Hann hevði eisini skift ham, hevði latið skegg og hár vaksa og brúkti pannuband. Hann var um hetta mundi staddur í Austin í Texas, har hann royndi at finna áhoyrarar til til sín tónleik og sum góðtóku hansara nýggja "image".

                                           
                                          Waylon Jennings og Willie Nelson

                                                   Willie í Armadillo
Einaferð Willy var í Armadillo og sang, legði hann merki til, at flestu áhoyrararnir høvdu fullskegg og langt hár, og tað besta av øllum teimum dámdu hansara tónleik.



                                                  Willie ringdi til Waylon
Eftir konsertina fór Willie beina leið til telefonina og ringdi til Waylon og segði nakað soleiðis;” Tú ert sera heppin, at kenna meg. Kom niður her til Austin, so skulu vit báðir fara á Armadillo at syngja. Her eru áhoyrarar, sum dáma okkara tónleik, og sum ganga ílatin sum vit”.
Tá ið Waylon kom niður til Austin í Texas til Willie, hevði hann hálvlidna sangin, ”Good Hearted Woman” við sær. Teir báðir settust so á hotelkamarinum at gera sangin lidnan. Teir sungu hann seinni um kvøldið. Hetta gjørdist eitt gjøgnumbrot fyri teir báðar og eitt vinaralag fyri lívið.


                                    
                                               Jessi Colter og Waylon Jennings

                                                           Síðstu ferð
Í 1974 útgav Waylon LP´ina ”This Time”, og var hetta rættuliga gjøgnumbrotið hjá honum, við tað, at hann nú kom inn sum nr. 1 á Billboard. Sangurin ”This Time” er um kærleikan millum hann og Jessie. Hon fór frá honum, og so vil hon hava hann aftur. Tá setti Waylon nakrar treytir. Hann segði, ”hvør morgindagur verður eftir, hvønn kærleika eg eg fái í dag, og hetta skalt tú minnast til, hesuferð(This Time) verður síðstu ferð”.
                                     
                                      

                                                    Hansara besta LP
Besta LP´in hjá Waylon verður hildin at vera ”Dreaming my dreams”. Hon kom út í 1975, produserað av Jack Klement.
Waylon fær nú rættuliga blóð upp á tonna, og í 1976 kemur LP´in ”Wanted: The Ourlaws”, har hann syngur saman við Willie Nelson, Tompall Glasier og konuni Jessi Colter. Hetta er fyrstu ferð Waylon syngur saman við Willie Nelson á plátu.
Ein sangur á hesi plátuni, fær seinni heiti sum tjóðsangurin hjá manschavinistunum.Tað er sangurin,”Put Another Log on the Fire”, sum Tompall Glasier syngur. Sangskrivarin er Shel Silverstein.

                                                        Vent í holuni
Nú vendi hjá Waylon. Hann slapp at skriva og syngja tann tónleik, sum hann sjálvur vildi, og lata seg í, sum hann vildi. Og tað besta av øllum, nú var hann rúsfríður aftaná 21 ára misnýtslu av rúsevnum. Tað koma nú nógv góð og hendingarík ár fyri Waylon og hansara konntryfjepparar.
Eg fari ikki at greiða frá øllum teimum mongu plátuútgávunum, sum Waylon letur úr hondum hesi komandi árini, men fari at nema við seinna partin av lívinum hjá honum.                                                                     

                                                                 
                                  
                                      Waylon Jennings og Johnny Cash

                                                      Høvdingar hittast

Í desember mánaði 1988 var farið at bila við hjartanum hjá Waylon, og hann var innlagdur at fáa eina bypass skurðviðgerð. Stór vóru eyguni í honum, tá hann kom inn á sjúkrastovuna, tí har lá sjálvur Johnny Cash, sum eisini skuldi hava viðgerð fyri hjartað. Her lógu so teir báðir og mintust aftur á gamlar dagar í íbúðini í Madison, har teir í bestu árum høvdu húsast saman. Nú lógu teir á somu stovu á sjúkrahúsi og skuldu umvæla hjartapumpuna.

                                 
                                   Jessi Colter, Shooter og Waylon Jennings

                                                          Á skúlabonk

Í 1990 tók Waylon 53 ára gamal, ”Hight School Diplomat”. Tað sum svarar til HF her hjá okkum. Nú hann skuldi styrkja seg eftir skurðviðgerðina var farið aftur á skúlabonk. Hann vildi eisini vísa seg sum eina góða fyrimynd, fyri soninum Shooter. Skúli og skúlating høvdu ikki verið Waylonsa sterka síða í ungum árum.


                                                          Niður á bakka
Í 1997 er aftur ólag á hjartanum hjá Waylon. Hann verður lagdur undur skurð, men kom ongantíð rættuliga fyri seg aftur. Hann hevði fingið sukursjúku, og tað gongur mest sum bara niður á bakka.

                                                  Mintust Buddy Holly

Í 1998 var Waylon Jennings við í eini sjónvarpssending, sum BBC gjørdi, í samband við 40 ára minni um deyða Buddy Holly´s. Í hesi sending sang hann ”Peggy Sue” saman við uppruðna limunum í ”The Cricket”, Sonny Curtis, Jerry Allison og Joe B. Mauldum. Waylon sat á einum stóli og sang.

Ryman auditorium

Seinastu konsertirnar í Nashville

Í juni mánað 1999 fór Waylon undir at fáa sær ein tónleikabólk aftur. Bólkin kallaði hann ”Waylon and Tha Waymore Blues Band”. Hetta var ein bólkur við 13 monnum og kvinnum. Fleiri vóru úr uppruðna bólkinum ”The Waylors”.
Hann hevði sett sær fyri, at hava eina konsert, har hann segði farvæl, í Nashville. Tvær framførslur vóru, 5. og 6. januar í 2000. Tær vóru hildnar á gamla ”Ryman”, vóru upptiknar og fáast bæði á sjónbandi og fløgu. Heiti er ”Never Say Die”.
Heilsustøðan hjá Waylon var nú so vánalig, at hann ikki fekk staðið á pallinum, men mátti sita á einum stóli undir allari framførsluni.

Chandler í Arizona

Aftur til Arizona

Eftir konsertina seldi Waylon húsini hjá sær í Nashville, og flutti til Chandler í Arizona, ein forstaður til Phoenix, har tað heila byrjaði í 1961. Hann hevði ætlanir um eisini at hava eina konsert, har hann segði farvæl, í Phoenix. Men hetta varð av ongum, tí nú gekk skjótt niður á bakka við heilsuni.


                                        Til jarðarferðina hjá Chet Atkins
Waylon var til staðar til jarðarferðina hjá Chet Atkins í juli mánað 2001. Hann sat í rullustóli, men mótið var gott. Við blaðfólkini segði hann: ”You cat´t keep an ol´Hoss down”, (tú kanst ikki halda einum gomlum hesti niðri). Hann segði blaðfólkunum, at hann byrjaði at upptraðka aftur móti vári.
Waylon hevði eyknevni ”Hoss”, sum á Texas máli merkir hestur.

Country Music Hall of Fame

Í oktober 2001 varð Waylon valdur inn í ” Country Music Hall of Fame”. Hann møtti ikki upp sjálvur, men hevði sent sonin, Buddy Dean Jennings, at taka ímóti heiðursgávuni.

A Mann Called Hoss

          
                                           Ikki á bylgjulongd við Nashville.
Waylon var ongantíð á bylgjulongd við Nashville og teirra blaðfólk. Tað gav at bíta á jólum 1984. Waylon var saman við Willie Nelson og Kris Kristofferson í Montreux í Sveis. Teir vitjaðu vinmannin Johnny Cash. Hesir fýra, sum seinni myndaðu bólkin ”Highwayman”, høvdu upptraðkað, og aftaná framførsluna spurdi ein blaðmaður úr Nashville Waylon, hví hann var í Montreux á jólum. Waylon svaraði, at tað var tí at Jesus barnið var føtt í Montreux. Hesi tíðindi fóru um alt U.S.A., so blaðmaðurin var ikki stinnur í bíbligusøgu.
Tað var á henda hátt, Waylon ofta samskifti við blaðfólkini. Hann gekk sjáldan við til at hava samrøður við blaðfólk. ”Tey skriva sína søgu, líka mikið hvat eg sigi”, segði hann.
Hetta gjørdi, at hann sjálvur segði frá síni lívssøgu til ein blaðmann, og henda frásøgn bleiv til bókina ”A Man Called Hoss”.

                                              Fór stillisliga foldum frá

Tann 19 desember 2001 var støðan so hættilslig, at læknarnir tóku vinstra fót av hjá Waylon. 13. februar 2002 andaðist hann. Hann hevði veri upp og fingið sær at eta saman við Jessi. Tá tey høvdu sitið og práta eina løtu, segði Waylon við Jessi, at hannn fór at leggja seg eina løtu. Hann fór so í rulistólinum inn aftur á kamari, legði seg at sova og vaknaði ongantíð aftur.
So sigast má, at ribbaldurin Waylon Jennings fór stillisliga foldum frá. Lív hansara hevði verið buldrasligt og kundi veri endað tann 3. februar 1959, um hann ikki hevði býtt um pláss við J.P. Richardson. Hann fekk ein kjans afturat, 43 ár á tónleikapallinum og hann vísti, at dugur var í manninum.

Waylon Jennings liggur grivin í Mesa, sum er ein forstaður til Phonix.

                                                                                                                                                                                    

Waylon Jennings: Lív og lagna - 2. partur Oddbjørn Vàgslíð skrivar.

Waylon Jennings

Waylon Jennings flytur til Phoenix í Arizona

Umhvørvið í Lubbock og deyðin hjá Buddy Holly gera tað, at Waylon leitar sær burtur frá Lubbock til Phoenix í Arizona í 1961.
Her byrjar hann at spæla á einum nýggjum dansi náttklubba, ið kallaðist ”DJ”. Waylon hevði nú sín egna tónleikabólk ”The Waylors” Hann heldur til í Phoenix í fýra ár.

                                    Upptøkur í A&M Records

Herb Albert, sum hevði plátufelagið A&M Records í Los Angeles, fekk eyga á Waylon og bjóðaði honum at spæla inn plátur. Tann fyrsta singulin, sum Waylon spældi inn hjá Herb Albert, var ”Rave On”( ein Buddy Holly sangur), og ”Love Denied”(kærleikin avvístur). Hann innspældi fýra singulplátur hjá A & M Records.

Patsy Montana

Á ferð við Patsy Montana

Umframt at spæla á ”DJ”, náttdansiklubbanum, ferðast Waylon við kontrysongkvinnuni Patsy Montana. Hon var tann fyrsta einstaka kontrysongkvinnan, sum seldi meira enn 1 millión plátur. Heta var í 1935. Tá Waylon og Patsy Montana arbeiddu saman var hon 52 ár og Waylon 27 ár. Í 1964 innspældi Patsy eina LP-plátu í Arizona, og har leikti ein ókendur Waylon Jennings á høvuðsguitar.


                                          Fyrsta LP-pláta Waylons

Waylon fer nú undir at innspæla sína fyrstu LP-plátu. Tað er á BAT label, og var hon nevnd ”DJ”. 500 eintøk vóru gjørd. Tey vóru seld í dansi-náttklubbanu, har Waylon upptrakkaði. LP´in varð skjótt útseld, so 500 eintøk vóru gjørd afturat á Sound Label.


                          Úr Phoenix Arizona til Nashville Tenneessee

Ein dagin komu Bobby Bare og guitarspælari hansara Duane Eddy til Phoenix. Teir fáa eyga á evnaríka unglingin Waylon.
Bobby Bare hevði gott samband við Chet Atkins, sum var produsari hjá RCA Viktor, plátufelagnum.
Afturkomin til Nashville greiðir Bobby Bare, Chet Atkins frá um Waylon Jennings og hevur upptøkur við av Waylon, sum hann spælir fyri Chet.
Waylon ger kontrakt við Chet Atkins og flytur til Nashville í 1965.


                            
                                         Waylon Jennings og Jessi Colter
     

                                             Tók konuna frá Duan Eddy

Duane Eddy mundi angra, at hann og Bobby Bare høvdu boða Chet Atkins frá Waylon, tí bert 4 ár eftir fer Waylon avstað við konuni hjá honum. Waylon Jennings og Jessie Colter, fyrrverðandi kona Duan Eddy, giftust í 1969.


                                   Waylon og Johnny Cash vinmenn

Tá ið Waylon í 1965 flytur til Nashville, húsaðist hann ymsastaðni. Eina tíð búði hann hjá Johnny Cash, sum hevði eina stóra eittverilsisíbúð í Madison kvarterinum. Rúmið virkaði bæði sum stova, sovikamar og køkur. Í rúminum vóru tvær ”king size” dupultsengur
Vinalagið millum Johnny og Waylon helt alt teirra lív, og seinni upptraðkaðu teir saman í bólkinum”The Highwayman”.


                                                 

Waylon Jennings og Johnny Cash

                                                 Tveir ribbaldar

Waylon og Johnny vóru tveir ribbaldar. Teir drukku illa og nýttu onnur rúsevnir, so sum amfetamin, sum teir royndu at krógva fyri hvørjum øðrum.
Í einari sjónvarpssending hugleiða teir báðir um hesa tíðina. Waylon sigur frá, tá ið Johnny Cash í svørtum klædningi og vesti skuldi baka bollar, og mjøl var um allan klædningin, vest og anlit. Teir hava neyvan verið ”appilsinfríir”. Johnny sigur so við Waylon :” Tú vart so dovin, tú gjørdi onki”. ”Jú”, svarar Waylon; ”eg ringdi eftir June Carter, og bað hana koma at rudda upp eftir okkum”.
Upptakið man ikki altíð hava verið so tespuligt eftir hesum báðum ribbaldunum.
Í 1966 er Waylon við í einum filmi,”The Nashville Rebel”. At hann er sjálvskrivaður til henda leiklut, er ein onnur søga.


                                                 Giftur fýra ferðir

Waylon var giftur fýra ferðir. Hann giftist við Maxim Vance Lawrence í 1956. Tey áttu trý børn, sonin Terry Vance Jennings, føddur 21-1-1957, dóttrina Julie Rea Jennings, fødd 12-8-1957, her er óvanliga tætt ímillum børnini, og triðja barnið sonurin Buddy Dean Jennings, føddur 21-3-1961, uppkallaður eftir Buddy Holly og filmsleikarinum, James Dean.

Í 1962 giftist Waylon við Lynn Jones. Tey vóru sundurlisin í 1967. Møguliga átti hon ella tey bæði saman eina dóttir, sum kallaðist Deanna.
Triða hjúnarbandið er við Barbara Rood. Tey verða sundurlisin longu í 1968, so tað hevur verið eitt stutt hjúnarlag.

 
 
                        
                                        Jessi Colter og Waylon Jenninga
 
 
                                            Fjórða og seinasta giftan.

Í 1969 Waylon giftis við Jessie Colter. Tey fingu ein son, sum fekk navnið Waylon Albright Jennings, vanliga nevndur ”Shooteer”, føddur 19-5-1979. Waylon fylgir her familjusiðvenjuni við at nýta forbókstavirnar ”W.A”, sum tá páin gav honum navn.
Tað er lítið vit vita um tey fyrru hjúnarløgini hjá Waylon. Hann hevði kvinnutekki, og gjørdi stórliga brúk av hesum.
Tað er ikki fyrr enn hann kemur saman við Jessie Colter, og hon setur mark fyri, hvat hon finnur seg í, at hann gevst við rúsevnisnýtsluni, sum var komin upp á 1.500 US dollarar um dagin.
Waylon hevði ein serliga tokka til kvinnur við svørtum hári, og hann hevur ein serliga máta at vísa, at hann heldur av teimun. Hann tekur høgra fremstafingur, og strýkur hann eftir kjálkanum á kvinnuni og koyrir hann í munnin, sum um hann vil smakka tær.

Cet Atkins

Farvæl Chet Atkins og RCA

Í Nashville arbeiðir Waylon undir Chet Atkins, sum er produsari hjá RCA. Samstarvið við Chet Atkins gekk ikki so væl, og endin verður, at teir skiljast. Waylon, sum hevur brúk fyri pengum, fer til RCA og biðjur um eitt forskot.
Teir seta sum treyt, at hann skal gera ein 5 ára sáttmála, har teir avgera, hvat hann skal útgeva. Hetta hevur Waylon ongan hug til, so hann segði sáttmálan upp, sum hann tá hevði við RCA.


                                                         Í óføri

Waylon fer nú heilt í hundarnar. Hann drekkur illa og skal skaffa 1.500 US dollarar(10.000 kr) um dagin til rúsevnisnýtslu. Hann varð tikin fyri at hava rúsevni og fekk eina stóra bót. Hann flýggjaði til New Mexsiko, har hann helt til saman við Navaho indiánunum. Hann verður sjúkur av livrabruna og er meira deyður enn livandi, tá ið hann kemur heim aftur til Jessie. Hon setur sum treyt, at um tey skulu halda fram saman, skal hann til avvenjingar fyri rúsevnismisnýtsluna. Waylon verður innlagdur á sjúkrahús.

Richie Albright

Hjálp frá gomlum vini

Meðan Waylon var sjúkur og innlagdur fyri livrabruna, vildi onki av plátufeløgunum vita av honum. Hann fekk tá vitjan av gamla trummuspælara sínum Richie Albright. Teir høvdu spælt saman síðani 1965. Richie Albright eggjaði honum til at halda fram við tónleikinum. ”Royn einaferð afturat”, segði hann við Waylon, og
Richie produseraði tær flestu av LP-plátunum, sum Waylon innspældi fyrstu tíðina, eftir at hann var komin á føtur aftur.


                                             Waylon Jennings sound

Richie Albright við sínum trummuspæli, og Waylon við sínum frálíka guitarspæli, hava skapt tað eyðkenda ”Waylon Jennings sound”. Sonur Waylon´s ”Shooter” fekk millumnavnið Albright, sum tøkk til Richie Albright fyri at stuðla Waylon, tá ið myrkast sá út.


                                    
                                                        Waylon Jennings

                                                           Nýggjan stíl

Um hesa tíðina skifti Waylon stíl. Hann hevði higartil verið tann peni maðurin uttan skegg og við brylkremi í hárinum. Tá hann nú kemur fram aftur, er tað ein maður við skeggi og langum hári. Hesa tíðina arbeiddi hann nógv saman við Shel Silverstein, sum gjørdi tónleik til filmin ”Ned Kelly”, sum var ein australskur uppreistrarmaður. Mick Jagger spældi Ned Kelly,
Shel Silverstein gjørdi tónleikin og Waylon Jennings sang sangirnar.


                            Fyrsti ”Outlaws” í Nashville, Tompall Glasier

Waylon kemur eisini saman við Tompall Glasier, sum má metast at vera tann fyrsti ”Outlaws” í Nashville.
Ein dagin kom Tompall Glasier á tal við ein tónleikara (hetta kundi væl verið Waylon), og hesin segði honum, at hann hevði verið og biðið plátufelag sítt um forskot, fyri at kunna keypa sær einar styvlar. Tá kom ilt í Tompall Glasier, og hann fór undir at gera sær síni egnu upptøkuhøli, har tónleikarar kundu gera royndir og eksperipentera við sínum egna tónleiki.

Honky Tonk Heroes

LP-plátan ”Honky Tonk Heroes” kom á marknaðin í 1973, og tað er ein nýggjur Waylon Jennings, ið trýnur fram. Tann peni maðurin er farin. Nú er tað ein maður, fyri tað mesta í svørtum klæðum, og við longum hárið og skeggið, ið verður ímyndin av Waylon. Billy Joe Shaver hjálpti Waylon, við gera sangir o.a. til Honky Tonks Heroes, og sum roknað var við, so tók Nashville ikki væl ímóti LP-ini. Hon hóskaði ikki væl til tað bleyta ”Nashville Sound´ið” hjá Chet Atkins.


Næstu ferð: 3.partur